Co to jest zobowiązanie przemienne?

Co to jest zobowiązanie przemienne?

Zobowiązanie przemienne to instytucja, która została uregulowana w artykule 365 Kodeksu Cywilnego. Sytuacja polega na stanie faktycznym, w którym dłużnik może zwolnić się z wiążącego go zobowiązania za pomocą spełnienia jednego z wielu świadczeń. Zdarzyć się coś takiego może, gdy np. w umowie zawrze się, że dłużnik wykonuje zadość swoich obowiązków jeśli wykonany tylko jedno z całego katalogu rozmaitych zachowań.

Z zasady, jeżeli nie ma innych postanowień umownych to dłużnik wybiera, które ze świadczeń zdecyduje się wykonać. Z kodeksu da się jednak wywnioskować, ze strony mogą się tak umówić, ażeby wybór należał do wierzyciela. Dłużnik, wybierając świadczenie, które chciałby spełnić, aby zwolnić się z zobowiązania może to drugiej stronie oświadczyć albo od razu je spełnić bez wcześniejszych zapowiedzi.

Może zdarzyć się też tak, że strony umówią się wzajemnie, że to osoba trzecia wybierze, które ze świadczeń zostanie spełnione przez dłużnika. Wówczas zarówno dłużnik, jak i wierzyciel muszą zostać przez wybraną przez nich osobę trzecią poinformowani o stosownym wyborze. Jeżeli on nie padnie, obie strony mają kompetencje do przedstawieniu konkretnego terminu osobie trzeciej. W tym momencie jeżeli będzie się ona nadal ociągała, sprawa zostanie przejęta przez sąd i to w ten sposób ustalone zostanie świadczenie, które winno zostać spełnione.

Zobowiązanie przemienne jest skuteczne także wtedy, gdy okaże się, że jedno lub więcej z proponowanych dłużnikowi świadczeń jest dotknięte niemożliwością pierwotną. Oznacza to zobowiązanie, w którym wykonanie świadczenia jest fizycznie niewykonalne już w chwili zawarcia umowy. Dopóki chociaż jedno ze świadczeń w ramach stosunku zobowiązania przemiennego nie jest niemożliwe, całe zobowiązanie pozostaje ważne – traci jednak wtedy lekko swój sens, ponieważ dłużnik może wybrać tylko to świadczenie, które jest możliwe do wykonania, odchodzi więc kwestia realnego wyboru. Problem tworzy się dopiero w momencie, w którym każde ze świadczeń, które może wybrać dłużnik jest dotknięte niemożliwością pierwotną. W takim przypadku całe zobowiązanie przemienne należy uznać za nieważne.

Zobowiązanie przemienne nie powinno być mylone z upoważnieniem przemiennym, nazywanym z języka łacińskiego facultas alternativa. Konstrukcja ta polega na tym, że dłużnik zobowiązany jest do jednego i jasno zdefiniowanego świadczenia. Może jednak zwolnić się z zobowiązania wykonując także inne wskazane w czynności prawnej świadczenie. Mimo różnic teoretycznych, łatwo jednak dojść do wniosku, że obie instytucje są praktycznie tożsame. Warto dodać jednak, że w przypadku facultas alternativa jeżeli świadczenie zasadnicze jest dotknięte nieważnością pierwotną, całe zobowiązanie jest nieważne.

Dodaj komentarz